Lịch sử 500 năm phát triển của tô vít

Tô vít là dụng cụ cầm tay phổ biến và không thể thiếu trong mọi hoạt động sửa chữa, tháo lắp từ gia đình đến các khu công nghiệp. Tô vít thông thường có thiết kế đơn giản gồm: 1 thân kim loại với phần đầu có nhiều hình dạng khác nhau và phần tay cầm có thể làm bằng nhựa, cao su hoặc gỗ. Mặc dù tô vít là dụng cụ cầm tay thông dụng nhưng không phải ai cũng biết tới sự ra đời và phát triển của loại dụng cụ cầm tay vô cùng phổ biến này. Cùng VIetMRO khám phá về lịch sử hơn 500 năm phát triển của dụng cụ này trong bài viết dưới đây..

Lịch sử hơn 500 năm của tô vít

Theo các tài liệu lịch sử, tô vít bắt đầu được sử dụng ở Châu Âu từ thời Trung cổ, chúng có thể được phát minh vào cuối thế kỷ 15 ở Đức hoặc Pháp. Tên ban đầu của tô vít theo tiếng Đức là Schraubendreher và tiếng Pháp là Tournevis. Dù vậy, nhưng nguồn gốc của tô vít vẫn chưa được khẳng định rõ ràng, chúng ta chỉ có thể biết đến sự tồn tại của dụng cụ này thông qua sự hiện diện của ốc vít bởi 2 dụng cụ này có mối quan hệ không thể tách rời.

Thời Ai Cập cổ đại

Những chiếc ốc vít có lẽ bắt nguồn từ Ai Cập cổ đại, họ thiết kế nó để ứng dụng vào các công trình thủy lợi ở cả hai bên bờ sông Nile. Trong thời Trung cổ, thợ mộc dùng đinh gỗ hoặc móng tay kim loại để kết nối các cấu trúc bằng gỗ hay đồ nội thất. Vào thế kỷ 16, các loại đinh tán với hình dạng xoắn ốc bắt đầu được sản xuất để kết nối mọi thứ một cách an toàn hơn. Những chiếc tô vít đầu tiên được phát minh có tay cầm thon tròn, bằng gỗ, hình quả lê dùng cho các loại ốc vít có 1 rãnh (Các loại tô vít có nhiều rãnh thì đến mãi thời kỳ sau mới được phát minh ra).

Hình 1. Tua vít thời Ai Cập cổ đại có tay cầm băng gỗ, thon tròn hình quả lê và có 1 rãnh

Giai đoạn Trung đại

Vào khoảng thế kỷ 15, các loại ốc vít được chế tạo để nối các khớp ở mũ, áo giáp và nhiều bộ phận của súng cầm tay…điều này giúp binh sĩ di chuyển linh hoạt hơn. Cùng với sự cải tiến ngày càng tinh vi của ốc vít thì tuốc nơ vít cũng được tinh chỉnh đáng kể. Tô vít được sử dụng nhiều hơn ở Pháp và có nhiều hình dạng, kích cỡ khác nhau mặc dù tất cả để dành cho các ốc vít có rãnh. Có nhiều loại tua vít có kích thước lớn chuyên dùng để chế tạo và sửa chữa những loại máy lớn hơn hay các loại tua vít có kích thước rất nhỏ để dùng cho các chi tiết nhỏ.

Dụng cụ cầm tay này phụ thuộc hoàn toàn vào ốc vít và đòi hỏi sự cải tiến liên tục để việc sản xuất ốc vít trở nên đơn giản và phổ biến hơn. Bản lề cửa phổ biến nhất vào thời điểm đó là bản lề mông, nhưng nó được coi là một thứ xa xỉ. Bản lề mông được làm thủ công và chuyển động liên tục, để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng người ta dùng ốc vít cố định lại.

Thời kỳ cách mạng công nghiệp

Trước cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 1, ốc vít rất khó sản xuất. Sau đó, hai anh em Job và William Wyatt đã tìm ra cách tạo ra ốc vít hiệu quả hơn, đó là cắt đầu có rãnh sau đó tạo đường xoắn ốc. Ý tưởng này của họ đã giúp cải tiến quá trình sản xuất, góp phần đáng kể giúp tăng năng xuất và là động lực thúc đẩy nền sản xuất công nghiệp thời bấy giờ.

Mặc dù không phải là người đầu tiên phát minh ra ốc vít đầu ổ cắm nhưng P.L Robertson là người đầu tiên thương mại hóa loại ốc vít này kể từ năm 1908. Với những ưu điểm như: chống hao mòn, có khả năng tương thích với nhiều kích thước tô vít…loại vít này nhanh chóng trở nên phổ biến và được sử dụng cho đến ngày nay. Mặc dù vô cùng nổi tiếng thế nhưng Robertson lại gặp khó khăn khi ứng dụng phát minh này cho ngành công nghiệp ô tô đang mới nổi lúc bấy giờ.

Hình 2. Ốc vít đầu ổ cắm của P.L Robertson

Trong khi đó, Henry Phillips đã được cấp bằng sáng chế khi chế tạo ra ốc vít hình chữ thập, ngày nay được gọi là vít Phillips. Ông đã cung cấp loại ốc vít này cho một công ty Vít của Mỹ và sau khi thử nghiệm thành công trên chiếc Cadilac năm 1936, nó đã nhanh chóng vực dậy ngành công nghiệp ô tô của Mỹ. Ốc vít Phillips nhanh chóng được ứng dụng rộng rãi và là loại ốc vít phổ biến nhất trên thế giới. Điểm đặc biệt của ốc vít Phillips là các tô vít có rãnh thông thường cũng có thể dùng được với loại ốc vít này, điều mà vít Robertson không làm được.

Hình 3. Ốc vít Phillips do nhà sáng chế Henry Phillips chế tạo

Tô vít trong thời đại phát triển ngày nay

Ngày nay, hình dạng và chất liệu làm tô vít cũng được cải tiến và đa dạng hơn rất nhiều so với tô vít hình quả lê ban đầu. Phần tay cầm được thiết kế vừa vặn thoải mái với lòng bàn tay người dùng, giúp kiểm soát tối đa lực và mô-men xoắn. Một số loại tô vít còn có thiết kế đặc biệt giúp người dùng dễ dàng thao tác ở các vị trí không gian hẹp hoặc thiết kế đầu tháo rời để có thể thay đổi đầu vít một cách linh hoạt. Ngoài ra, các biến thể khác của tô vít bao gồm: tô vít mô-men xoắn, tô vít được cấp nguồn, tô vít Ratcheting…

Vessel – Thương hiệu tô vít số 1 Nhật Bản

Robertson đã thương mại hóa ốc vít từ năm 1098, đánh dấu cột mốc quan trọng trong sự cải tiến tô vít. Ngay sau đó, vào năm 1916, Thương hiệu Vessel chính thức ra đời với vai trò là nhà sản xuất hàng loạt tô vít đầu tiên của Nhật Bản. Trong khi nhiều xưởng cơ khí khác đang chế tạo các dụng cụ nông nghiệp như cuốc, xẻng thì Vessel đã nhìn ra tiềm năng phát triển, nhu cầu của người dùng với tô vít và tiến hành sản xuất hàng loạt các loại tô vít cung cấp cho ngành công nghiệp trong nước cũng như cho toàn thế giới.

Hình 4. Vessel – Thương hiệu tô vít số 1 Nhật Bản

Các sản phẩm Tô vít của Vessel rất đa dạng, ứng dụng cho nhiều lĩnh vực sản xuất, lắp ráp, sửa chữa. Mỗi sản phẩm của Vessel đều gắn liền với chất lượng bởi chúng được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, dưới sự giám sát khắt khe của các kỹ sư người Nhật. Vì vậy, không khó hiểu khi Vessel – dụng cụ cầm tay số 1 Nhật Bản lại được người dùng trên toàn thế giới ưa chuộng và đánh giá cao như hiện nay.